Βασικές Μετεωρολογικές Γνώσεις

Στη σελίδα αυτές μπορείτε να βρείτε κάποιες βασικές μετεωρολογικές γνώσεις και κάποιους βασικούς όρους που χρησιμοποιούνται στην πρόγνωση και περιγραφή του καιρού.

Θερμοκρασία: Η θερμοκρασία είναι ένα μέγεθος που μας πληροφορεί πόσο ζεστό ή κρύο είναι ένα αντικείμενο. Όλα τα αντικείμενα αποτελούνται από άτομα και μόρια τα οποία κινούνται συνεχώς. Οι ταχύτητες των μορίων-ατόμων διαφέρουν με την θερμοκρασία. Στην ουσία η θερμοκρασία δεν είναι τίποτα άλλο από το μέτρο της μέσης ταχύτητας των ατόμων-μορίων όπου υψηλότερη θερμοκρασία αντιστοιχεί σε μεγαλύτερη μέση ταχύτητα. Το ίδιο συμβαίνει και στον ατμοσφαιρικό αέρα, όταν δεδομένος όγκος αέρα θερμανθεί τότε τα μόρια του κινούνται ταχύτερα, απομακρύνονται και ο αέρας γίνεται αραιότερος και θερμότερος οπότε και ανεβαίνει η θερμοκρασία του. Αντίστροφα, όταν ψύχεται τα μόρια επιβραδύνουν, έρχονται πιο κοντά, ο αέρας γίνεται πυκνότερος και ψυχρότερος και πέφτει η θερμοκρασία του. Τις μεταβολές αυτές στην θερμοκρασία του ατμοσφαιρικού αέρα μετρούν οι μετεωρολόγοι με τα θερμόμετρα. Οι θερμοκρασία μετριέται με διάφορες κλίμακες. Η πιο διαδεδομένη είναι η κλίμακα Κελσίου στην οποία το '0' αντιστοιχεί στη θερμοκρασία που πήζει το νερό (σημείο πήξης) και το '100' στην θερμοκρασία βρασμού του νερού (σημείο ζέσης) στο επίπεδο της θάλασσας. Οι 100 ίσες υποδιαιρέσεις από το 0 έως το 100 ονομάζονται βαθμοί Κελσίου (°C). Άλλη μία κλίμακα που χρησιμοποιείται συχνά είναι η κλίμακα Φαρενάιτ στην οποία το '32' αντιστοιχεί το σημείο πήξης του του νερού, στο 212 το σημείο βρασμού και έχει 180 υποδιαιρέσεις, τους βαθμούς Φαρενάιτ (°F). Τέλος υπάρχει και η κλίμακα Κέλβιν (K) γνωστή και ως η απόλυτη κλίμακα θερμοκρασίας που έχει ως '0' το λεγόμενο απόλυτο μηδέν (-273°C), δηλαδή την μικρότερη θερμοκρασία που μπορεί θεωρητικά να υπάρξει (θεωρητικά τα άτομα-μόρια είναι ακίνητα στην θερμοκρασία αυτή. Ισχύουν οι ακόλουθοι τύποι μετατροπής ανάμεσα στις τρεις κλίμακες: °C=5/9(°F - 32) και K=°C + 273. Η μεγαλύτερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί επίσημα στη γη είναι 58°C (136°F) στην Ελ Αζίζια της Λιβύης. Αντίστοιχα η μικρότερη είναι -89°C (-128°F) στο Βόστοκ της Ανταρκτικής.

Σχετική Υγρασία - Σημείο Δρόσου: Η σχετική υγρασία προσδιορίζει πόσο κοντά στο σημείο κορεσμού (δηλαδή στο να μην μπορεί να δεχτεί άλλους) σε υδρατμούς βρίσκεται ο ατμοσφαιρικός αέρας. Με άλλα λόγια είναι ο λόγος των υδρατμών στον αέρα προς την μέγιστη απαιτούμενη ποσότητα υδρατμών για να κορεστεί. 0% υγρασία σημαίνει πλήρη έλλειψη υδρατμών και 100% κορεσμένη ατμόσφαιρα σε υδρατμούς. Σημείο δρόσου είναι η θερμοκρασία στην οποία πρέπει να ψυχθεί ο αέρας (χωρίς οποιαδήποτε άλλη μεταβολή) έτσι ούτως ώστε να συμβεί κορεσμός, δηλαδή να είναι κορεσμένος ο αέρας σε υδρατμούς. Το σημείο δρόσου χρησιμοποιείται ως δείκτης για την περιεκτικότητα του αέρα σε υδρατμούς. Όπως γίνεται κατανοητό από τους παραπάνω ορισμούς, η θερμοκρασία, η σχετική υγρασία και το σημείο δρόσου είναι μεγέθη που εξαρτώνται άμεσα μεταξύ τους. Όσο μικρότερη είναι η διαφορά θερμοκρασίας και σημείου δρόσου, τόσο μεγαλύτερη είναι η σχετική υγρασία.

Σύννεφα (Νέφη): Τα σύννεφα είναι ορατές συγκεντρώσεις μικροσκοπικών σωματιδίων νερού η παγοκρυστάλλων που αιωρούνται στον αέρα. Περισσότερα για τις διάφορες κατηγορίες νεφών και τα αποτελέσματά τους μπορείτε να βρείτε εδώ.

Δρόσος - Παγετός - Ομίχλη: Τις καθαρές, ήρεμες νύχτες ο αέρας έρχεται σε επαφή με ψυχρές επιφάνειες της γης και ψύχεται μέχρι το σημείο δρόσου με αποτέλεσμα στις επιφάνειες αυτές να συμπυκνώνονται οι υδρατμοί σχηματίζοντας σταγονίδια νερού που λέγονται δρόσος. Αν η θερμοκρασία πέσει κάτω από το μηδέν, τότε τα σταγονίδια μετατρέπονται σε πάγο και έχουμε τον λεγόμενο παγετό. Η ομίχλη ουσιαστικά είναι ένα σύννεφο εκατομμυρίων αιωρούμενων σταγονιδίων κοντά στο έδαφος που περιορίζει σημαντικά την ορατότητα και συχνά δημιουργεί προβλήματα.

Ατμοσφαιρική Πίεση: Όπως κάθε αντικείμενο, έτσι και ο αέρας έχει βάρος. Το βάρος αυτό ονομάζεται ατμοσφαιρική πίεση. Γενικά ως πίεση αέρα εννοείται το βάρος του αέρα άνωθεν δεδομένου επίπεδου. Η ατμοσφαιρική πίεση μετριέται με τα βαρόμετρα, είτε σε millibar (mb) είτε σε ίντσες στήλης υδραργύρου (in Hg). Στο επίπεδο της θάλασσας η ατμοσφαιρική πίεση σε κανονικές συνθήκες είναι 1013,25mb = 29,29inHg. Η μεγαλύτερη ατμοσφαιρική πίεση που έχει καταγραφεί ποτέ στο επίπεδο της θάλασσας είναι 1084mb και η μικρότερη 870mb.

Άνεμος: Ο άνεμος δεν είναι παρά η κίνηση του αέρα ανάμεσα σε δύο περιοχές με διαφορετική ατμοσφαιρική πίεση, από τη μεγαλύτερη στη μικρότερη. Η μεταβολή της αυτή της πίεσης κατά μήκος μίας απόστασης καλείται βαροβαθμίδα. Όσο πιο μεγάλη είναι η βαροβαθμίδα, τόσο μεγαλύτερη είναι η ένταση του ανέμου. Η ένταση του ανέμου (αλλιώς ταχύτητα) μετριέται με τα ανεμόμετρα και εκφράζεται με την κλίμακα Μποφόρ την οποία επινόησε ο ναύαρχος Μποφόρ. Η κλίμακα αυτή έχει 18 βαθμούς όμως μόνο οι 12 πρώτοι χρησιμοποιούνται στη στεριά. Δείτε εδώ έναν πίνακα με την κλίμακα Μποφόρ και τις αντιστοιχίες σε mi/hr, knots (κόμβους) και Km/h. Η διεύθυνση του ανέμου προσδιορίζεται με τα ανεμόμετρα και μετριέται σε μοίρες και σε απόλυτη αντιστοιχία με τα σημεία του ορίζοντα με τα οποία χαρακτηρίζεται για συντομία (π.χ. Βόρειος, Νοτιοδυτικός).

Βροχή, Καταιγίδα, Χιόνι, Χιονόνερο, Χαλάζι: Ως βροχή θεωρούνται οι σταγόνες με διάμετρο μεγαλύτερη η ίση από 0,05mm. Αν η διάμετρος είναι μικρότερη τότε έχουμε το ψιχάλισμα (Drizzle) που συχνά μπερδεύεται με το ρήμα 'ψιχαλίζει' που χρησιμοποιείται στην καθομιλουμένη για την πού μικρής έντασης βροχή. Αν η διάμετρος των σταγόνων είναι τόσο μικρή που εξατμίζονται πριν φτάσουν στο έδαφος, τότε λέγονται εξαερωμένοι υδρατμοί. Αν ο αέρας είναι αρκετά ψυχρός και ξηρός, τότε το νερό φτάνει στο έδαφος σε στερεή κατάσταση σε εξαγωνική μορφή, τις λεγόμενες χιονονιφάδες (νιφάδες) και το φαινόμενο αυτό ονομάζεται χιόνι. Αν έχουμε πτώση σταγόνων και νιφάδων μαζί τότε λέγεται χιονόβροχο. Αν οι νιφάδες λιώσουν μερικώς ή εντελώς πριν φτάσουν στο έδαφος τότε έχουμε το χιονόνερο ή αλλιώς χιονόλυτο. Στην περίπτωση λιωσίματος και επανασυμπύκνωσης είναι δυνατόν οι νιφάδες να χάσουν την εξαγωνική τους μορφή και να φτάσουν σαν σφαιρικά παγάκια στο έδαφος, το λεγόμενο χιονοχάλαζο. Αν ο αέρας κοντά στο έδαφος είναι πολύ ψυχρότερος από τον αέρα στα υψηλότερα στρώματα τότε μπορεί να έχουμε βροχή (σταγόνες) που στερεοποιούνται με την επαφή τους στο έδαφος δημιουργώντας κρούστα πάγου. Αυτό ονομάζεται παγωμένη βροχή. Το χαλάζι είναι συμπαγή κομμάτια πάγου που πέφτουν κατά την διάρκεια καταιγίδων λόγω των έντονων ρευμάτων αέρος μέσα στα καταιγιδοφόρα σύννεφα και συχνά δημιουργούν καταστροφές. Καταιγίδα ονομάζουμε μία 'θύελλα' που περιέχει αστραπές, κεραυνούς, έντονη βροχόπτωση, σφοδρούς ανέμους, μερικές φορές χαλάζι και πολύ σπανιότερα ανεμοστρόβιλων.

Θαλάσσια και απόγειος αύρα: Στις παράκτιες περιοχές ο αέρας επάνω από την θάλασσα παραμένει ψυχρότερος από αυτόν πάνω από την ξηρά με αποτέλεσμα τη δημιουργία βαροβαθμίδας που (αν δεν επικρατεί ήδη κάποια άλλη εντονότερη βαροβαθμίδα) έχει σαν αποτέλεσμα ένα ρεύμα αέρος από την θάλασσα προς την ξηρά που κάνει τις παράκτιες περιοχές αισθητά δροσερότερες και υγρότερες σε σχέση με άλλες 'ηπειρωτικότερες' περιοχές που δεν επηρεάζονται από την θαλάσσια αύρα. Αντιστρόφως, τη νύχτα η ξηρά ψύχεται γρηγορότερα από το νερό όποτε έχουμε αντίστοιχα ένα ρεύμα αέρος από την ξηρά προς τη θάλασσα, την απόγειο αύρα. Η απόγειος αύρα είναι συνήθως ασθενέστερη από την θαλάσσια αύρα.

Φόεν (Foehn): Ξηροί και θερμοί καθοδικοί άνεμοι στις πλαγιές βουνών που θερμαίνουν και ξηραίνουν τις παρακείμενες περιοχές.

Υψηλά και Χαμηλά βαρομετρικά συστήματα: Υψηλό βαρομετρικό (αντικυκλώνας) είναι μία περιοχή στην οποία οι ατμοσφαιρικές πιέσεις στην επιφάνεια της θάλασσας είναι υψηλότερες από τις αντίστοιχές στις παρακείμενες περιοχές. Τα υψηλά βαρομετρικά καλοκαιρία με ηλιοφάνεια, άνοδο της θερμοκρασίας και ασθενείς ανέμους αλλά στις περιοχές που βρίσκονται στα άκρα ενός αντικυκλώνα είναι δυνατόν να επικρατούν ισχυροί άνεμοι. Τα χαμηλά βαρομετρικά, αντίστοιχα, είναι περιοχές με χαμηλότερες ατμοσφαιρικές πιέσεις από τις παρακείμενες και σχετίζονται με κακοκαιρίες, βροχές, καταιγίδες, ισχυρούς ανέμούς και χαμηλές θερμοκρασίες. Η ένταση των φαινομένων βέβαια ποικίλλει πολύ, από ασθενή μέχρι πολύ ισχυρά, ανάλογα με την ένταση και το είδος του χαμηλού.

Μέτωπα: Τα μέτωπα δεν είναι παρά μία νοητή μεταβατική ζώνη μεταξύ δύο μαζών αέρος με εντελώς διαφορετικές ιδιότητες (πυκνότητα, θερμοκρασία, υγρασία). Τα στατικά μέτωπα χαρακτηρίζονται από ακινησία. Στα ψυχρά μέτωπα, οι ψυχρές ξηρές πολικές αέριες μάζες αντικαθιστούν τις θερμές υγρές υποτροπικές. Στα θερμά, οι θερμές υγρές υποτροπικές αντικαθιστούν τις ψυχρές θαλάσσιες πολικές αέριες μάζες. Τέλος, τα κλειστά (ή συνεσφιγμένα) μέτωπα δημιουργούνται όταν ένα ψυχρό μέτωπο συναντά και υπερκαλύπτει ένα θερμό μέτωπο και συνήθως ο αέρας που έπεται του μετώπου αυτού είναι ψυχρότερος από αυτόν που προηγείτο.

Τρoφ (Trough): Η Τροφ (Trough) είναι μία περιοχή χαμηλών πιέσεων που δεν είναι όμως οργανωμένο χαμηλό βαρομετρικό σύστημα. Οι τροφ σχετίζονται συνήθως με άστατο καιρό και ασθενή κυρίως φαινόμενα.πηγη